KAKO JE I KADA NASTAO VEGANIZAM?

Prema zvaničnom objašnjenju, objavljenom u “Velikom rečniku stranih reči i izraza” (Ivan Klajn, Milan Šipka),“veganac je onaj koji ne jede nikakvu hranu životinjskog porekla (dakle ni mleko, sir, jaja i slično) i ne koristi proizvode od vune, kože, perja ili krzna”.

Uz tu definiciju i uz svest o tome da je jedna od osnovnih razlika veganizma i vegetarijanstva to što je prvi termin etički stav, a drugi se odnosi na ishranu, zanimljivo je vratiti se na period nastanka veganskog pokreta.

Veganizam ima dužu istoriju nego što se pretpostavlja. Može se reći da je oduvek bilo vegana, odnosno ljudi koji su odabrali da žive bez upotrebe životinjskih proizvoda koliko god je moguće, a razlozi su najčešće bili religijski ili duhovni.

Ideja vegetarijanstva javila se prvi put javno tridesetih godina 19. veka, a poznato je da su vegetarijanska društva osnivana već 1847. i da su dozvoljavala svojim članovima da jedu jaja i mlečne proizvode. Upravo oko te teme povela se višedecenijska debata koja je 1944. godine dovela do osnivanja prvog veganskog udruženja u Velikoj Britaniji, po imenu “Vegetarijansko društvo”. To udruženje se praksom kretalo ka onome što je danas poznato kao veganska ishrana.

Kako je nastalo ime “Vegan”?

Nedugo posle osnivanja i posle otvorenog dijaloga unutar tog društva, članovi koji su bili za striktno izbacivanje bilo kakvih životinskih proizvoda iz upotrebe osnovali su novo udruženje, “Vegansko društvo”, kojem isprva nisu mogli da smisle ime. Osnivač, Donald Votson, objasnio je posle da je želja bila da se smisli kratko ime, a termin “vegan” nastao je od prvih i poslednjih slova reči “vegetarijanac” (na engleskom – ‘vegetarian’).

Razlog je bio više nego jasan, a novi pokret nastao je iz vegetarijanstva i bio je njegov prirodni nastavak.

Društvo vegana brojalo je na početku samo 25 članova, a pet godina kasnije pokret je dobio i prvu zvaničnu definiciju, autora Leslija Krosa (potpredsednika “Veganskog društva”). Njen prvi oblik glasio je: “Veganizam je princip emancipacije životinja od ljudske upotrebe”. Potom je dobila konkretniji oblik:

“Veganizam je potraga za načinom koji će zaustaviti ljudsko korišćenje životinja u ishrani, robnoj privredi, radu, lovu, naučnim ispitivanjima i u svim drugim oblicima koji podrazumevaju da čovek upotrebljava životinje”.

Narednih decenija, veganizam je još aktivnije usko povezivan sa aktivizmom i borbom za prava svih životinja. Usput, sticao je veću i veću popularnost, koja i dalje postaje sve masovnija.